sahana disaster management

Op tweede kerstdag 2004 sloeg het noodlot toe. Een zeer zware zeebeving veroorzaakte een catastrofale vloedgolf die zich in rap tempo over de Indische Oceaan verspreidde met circa 230.000 doden tot gevolg. De ramp wordt gezien als één van de meest dodelijke natuurrampen in de recente geschiedenis. In de dagen na de ramp begonnen een aantal organisaties in Sri Lanka met het schrijven van software om te assisteren in de hulpverlening. Die inspanningen leidden uiteindelijk tot Sahana.

Disaster Management systeem

Indonesië werd als ergste getroffen, gevolgd door Sri Lanka, India en Thailand. Miljoenen mensen waren plotseling dakloos en hadden familie en naasten verloren. Mensen konden geen kant op, want de infrastructuur was verwoest en er was een gigantisch gebrek aan schoon drinkwater, voedsel, medicijnen en informatie. Dankzij de hoge bevolkingsdichtheid en het tropische klimaat lagen epidemieën op de loer. De noodhulp kwam gelukkig snel op gang, maar één van de grote problemen was coördinatie van de noodhulp en algemene informatievoorziening. Het woord Sahana is Singhalees voor ‘hulpverlening’ en het project is gegroeid uit een verzameling software die vlak na de tsunami werd ontwikkeld door verscheidene Sri Lankaanse organisaties om dat probleem op te lossen.

Bij een samenkomst van die organisaties werd besloten de krachten te bundelen. Sanjiva Weerawarana, één van de oprichters, belde het Amerikaanse Federal Emergency Management Agency om te vragen of ze software hadden om met rampen om te gaan, maar dat bleek niet het geval—ze hadden alleen een systeem om cheques uit te geven aan slachtoffers van orkanen. In de weken die volgden werkten individuele ontwikkelaars, universiteiten en softwarebedrijven samen aan wat uiteindelijk Sahana zou gaan heten. Het werk vond voornamelijk plaats in Sri Lanka met hulp van bedrijven als SourceForge en IBM. Het werd geleid door de Sri Lankaanse open source organisatie de Lanka Software Foundation (LSF). Na ongeveer een week gingen de eerste stukken code in productie en na een aantal maanden was Sahana al een redelijk volwassen open source project.

*****************invoegen afbeelding 1***************

Toen Sahana zich verder ontwikkelde, werd het steeds duidelijker dat het erg droevig gesteld was met de beschikbaarheid van software om effectief met rampen om te gaan. Het voornaamste programma dat het coördinatieteam van de Verenigde Naties in Sri Lanka gebruikte, was zo archaïsch dat het gebaseerd was op FoxPRO, een databasesysteem van Microsoft uit de prehistorie van de computertechnologie. IBM’s Lotus Notes had enkele bruikbare modules, maar die waren lastig te gebruiken, niet schaalbaar en gebruikten geen Web technologie. De tsunami zorgde voor een unieke kans om te kijken hoe je moet omgaan met een ramp in de moderne wereld—alhoewel er gigantisch veel schade was aan de infrastructuur was het communicatienetwerk grotendeels intact: mobiele telefoons werkten, het internet werkte, vaste telefoonlijnen werkten.

Een modern ramp-management-systeem moet werken met moderne communicatiemiddelen. Zelfs als de netwerken eruit liggen is het relatief gemakkelijk (desnoods door een systeem in te vliegen, dus zelfs zonder toegewijde lokale hardware) om een lokaal communicatienetwerk te creëren dat met de rest van de wereld communiceert via satellietverbinding. Het was duidelijk dat een noodzaak bestond om een modern ramp-management-software systeem te ontwikkelen, zodat hulpverleners hun werk beter kunnen doen. Terwijl de situatie in Sri Lanka en de andere getroffen landen stapje voor stapje weer enigszins beter werd, keken de mensen van de Lanka Software Foundation verder: het werk van Sahana zat er nog niet op, want de geschreven verzameling software kon nog veel meer goed werk doen. Bijvoorbeeld buiten Sri Lanka, voor het coördineren van noodhulp bij andere rampen.

De LSF schreef de Zweedse ambassade in de hoofdstad Colombo—Zweden was het zwaarst getroffen Westerse land met 543 slachtoffers—aan met een voorstel om het Swedish International Development Agency (SIDA) een nieuwe versie van Sahana te laten financieren. Die nieuwe versie zou Sahana bruikbaar maken in andere situaties en kon daarmee een grote bijdrage leveren aan hulpverlening bij andere rampen. In de woorden van Weerawarana in dat voorstel: “We geloven dat de potentiële globale impact van dit soort software gigantisch kan zijn en zien dit als een kans om de wereld te helpen op een moment dat de wereld Sri Lanka zo uitgebreid heeft geholpen”.

De keuze voor open source

Vanaf het begin was Sahana open source, maar in het voorstel werd dit extra kracht bijgezet: er zijn weinig landen of organisaties die veel geld kunnen besteden aan ramp-management-software als er geen ramp plaatsvindt. Dit geldt zeker weten voor arme ontwikkelingslanden, maar net zo goed voor rijke landen waar andere projecten vaak hogere prioriteit en meer budget krijgen. Omdat niemand bereid is om te betalen voor dit soort software, is er ook geen bedrijf dat het wil ontwikkelen. Terwijl dit soort software letterlijk mensenlevens kan redden, bestond er geen enkel systeem, commercieel of gratis, dat een complete oplossing kon leveren.

Door Sahana open source te maken, werden deze problemen opgelost: alhoewel bedrijven misschien niet zo snel in een oplossing zouden investeren, zijn er honderdduizenden goede ontwikkelaars die maar al te graag een paar uur van hun tijd investeren om de wereld een betere plek te maken. Open source software is veel goedkoper, niet alleen wat betreft ontwikkeling, maar ook qua vereiste infrastructuur: Sahana kan op een willekeurige PC worden geïnstalleerd. Het eerste “disaster management center” draaide in Sri Lanka op een geleende Linux PC. Kortom, open source is de juiste manier om een dergelijk systeem aan te bieden. SIDA keurde (bijna vanzelfsprekend, zou je zeggen) het voorstel goed en de LSF begon met het herschrijven van Sahana. Sindsdien is de gemeenschap uitgegroeid tot een actieve samenwerking tussen software ontwikkelaars, bedrijven en experts in ramphulpverlening. Na de oorspronkelijke beurs van SIDA hebben onder andere ook IBM en Google geld en hardware geschonken.

In 2006 won Sahana de Social Benefit Award van de Free Sofware Foundation (FSF). Het was de tweede keer dat de prijs werd uitgereikt: de eerste winnaar was Wikipedia. De prijs werd uitgereikt door Richard Stallman, met de woorden dat de FSF “geïnspireerd was door de goede daad die het Sahana project kon doen dankzij het gebruik van open source software”. Dat was een grote eer en teken van waardering voor de ontwikkelaars en een van de hoogtepunten voor het project.

*******************************invoegen afbeelding 2******************

Sahana Software Foundation

Inmiddels is Sahana een eigen foundation begonnen, de Sahana Software Foundation, die los staat van de LSF. De organisatie is opgezet op een vergelijkbare manier als de succesvolle Apache Software Foundation, met steeds wisselende leden van het “core team” die de ontwikkeling overzien. De organisatie staat tegenwoordig geregistreerd in Californië als non-profit organisatie en heeft een Nieuw-Zeelandse CEO. Kortom, de Sri Lankaanse organisatie is uitgegroeid tot een internationale open source foundation met als doel hulpverlening te verbeteren door middel van open source software.

De Sahana Software Foundation heeft twee producten: Sahana Eden en Sahana Vesuvius. Vesuvius is ontwikkeld in PHP en richt zich specifiek op missende personen en triage. Het beschikt over een gezinsherenigingssysteem om missende personen te registreren en terug te vinden via een zoekfunctionaliteit met uitgebreide filters en een triage systeem voor het beoordelen van slachtoffers in verschillende categorieën, verdeeld naar de ernst van het ziektebeeld of de verwondingen en het toewijzen aan ziekenhuizen van de slachtoffers.

Eden (voor “Emergency Development ENvironment”) is ontwikkeld in Python en is het grootste project van de Sahana Software Foundation. Het lijkt ergens op een ERP (Enterprise Resoure Planning) systeem, maar dan specifiek gericht op humanitaire hulpverlening. Het is modulair opgebouwd en heeft als voornaamste features:

·        Organisatie registratie: een database van organisaties om te assisteren in de coördinatie van activiteiten;

·        Project management: een database van “wie doet wat, waar en wanneer”;

·        Human resources: een database van de betrekken mensen, waar ze zijn en welke kennis en vaardigheden ze bezitten;

·        Inventaris: een systeem dat automatisch bijhoudt welke bestellingen van hulpmiddelen er zijn uitgegaan en ontvangen;

·        Apparaten: een systeem om de locatie en het eigendom van voertuigen, communicatieapparatuur, generatoren, enzovoorts bij te houden;

·        Inschattingen: voor het verspreiden en analyseren van inschattingen van de situatie om organisaties beter te helpen plannen;

·        Shelter management: voor het bijhouden van locaties en de status van onderdak of beschutting;

·        Scenario’s en evenementen: voor het plannen van verschillende scenario’s, inclusief welke middelen nodig zijn voor dat soort scenario’s;

·        Mapping: voor het in kaart brengen van de gegevens in het systeem via bijvoorbeeld OpenStreetMaps;

·        Messaging: voor het versturen van berichten tussen individuen en organisaties.

Daarnaast bestaan er nog heel veel andere gespecialiseerde modules en komen er steeds meer specifieke modules bij voor specialistische doeleinden.

Sinds de ramp van 2004 is Sahana gebruikt in tal van situaties. In de ontwikkelende wereld bijvoorbeeld bij de grote Kashmir aardbeving van 2005 in Pakistan, de cycloon Nargis van 2008 in Myanmar (Birma), de desastreuze aardbeving van 2010 in Haïti en de Yolanda typhoon in de Filippijnen die in 2013 Tacloban met de grond gelijkmaakte. Maar Sahana wordt ook in de Westerse wereld gebruikt: Los Angeles gebruikt het mapping systeem uitgebreid om de “weerbaarheid van de gemeenschap” te vergroten en Sahana werd ingezet in de hulpverlening bij de orkanen Sandy en Irene die onder andere New York en New Jersey zwaar hebben getroffen. Onder andere het Rode Kruis gebruikt Sahana.

Humanitarian Free en Open Source Software

Sahana past in een nieuwe stroming van de Free en Open Source Software (FOSS): Humanitarian FOSS. Het is het voornaamste project, of sterker nog de aanstichter, binnen die beweging. Maar er zijn ook andere belangrijke projecten zoals Ushahidi, voor data visualisatie en crowd management en InSTEDD, gericht op gezondheidszorg. De invloed en snelle groei van die beweging laat zien dat open source software niet alleen baanbrekend, handig of leuk is, maar dat het ook daadwerkelijk mensenlevens kan redden, in situaties waar het er echt toe doet en waar niemand anders zomaar even een dergelijk systeem kan ontwikkelen. Als voorstanders van open source software bevinden we ons in de positie om goed te doen door de kennis die we hebben, niet alleen maar omdat we geloven in de open source filosofie, maar omdat we zo mensen kunnen helpen die anders op weinig hulp zouden kunnen rekenen.

Laten we hopen dat je zelf Sahana nooit in een rampsituatie hoeft te implementeren. Maar ben je een IT professional of open source ontwikkelaar die wat goeds wil doen voor de wereld, dan is het geen gek idee om eens te kijken naar Sahana en andere humanitaire free en open source software projecten. Met slechts een paar uur van je tijd maak je er de wereld een betere plek mee, net zoals die paar Sri Lankaanse ontwikkelaars in 2004 noodgedwongen hebben gedaan.

Referenties

Sahana – http://sahanafoundation.org