1, 2, 3: Raspberry Pi 3 Model B

Op schrikkelmaandag 29 februari was de Raspberry Pi exact vier jaar oud. In deze vier jaar zijn er meer dan 8 miljoen exemplaren van dit kleine apparaat verkocht, waarvan het laatste jaar maar liefst 3 miljoen stuks! Sinds 29 februari is ook de Raspberry Pi 3 Model B. Om het nog ludieker te maken, had dit model eigenlijk de Raspberry Pi 4 Model B moeten heten…

Bijna met de geheimzinnigheid en radiostilte, die we kennen van Apple voor een productlancering, was daar opeens een nieuw model van de populaire single-board computer. De specs waren al hier en daar uitgelekt en de geruchtenmachine werd de dagen voor 29 februari alsmaar luider. De distributeurs wisten natuurlijk onder NDA wat er stond te gebeuren. Op dat moment werden er per week 100.000 exemplaren gefabriceerd. Als dit het hele jaar zo doorgaat, dan zijn er over een jaar in totaal al miljoen 13 Raspberry Pi’s verkocht! De verwachting is dat de RPi 3 terug gaat naar 60k per maand en de Pi Zero weer opkomt tot 50k per maand. Wil jij de nieuwe Raspberry Pi 3 hebben?

 Bekend en bemind

Het printplaatje van de RPi 3 heeft dezelfde afmetingen en hetzelfde gewicht als de voorloper, de Raspberry Pi 2 Model B. We herkennen dezelfde RCA-composiet adapter, HDMI-poort, micro-USB-poort voor de voeding, dezelfde vier USB-poorten, en uiteraard een identieke GPIO-bus en een microSD-adapter. Het systeem wordt geleverd in een doosje in een antistatische verpakking zonder handleiding (download eventueel de Nederlandse beginnershandleiding op www.raspi.pro). Dit is goed nieuws, want dat betekent dat de behuizingen van het vorige model gewoon passen en dat je alle kabels en componenten kunt blijven gebruiken. De prijs is eveneens onveranderd gebleven op 35 dollar.

 LED’s verplaatst

De Power en Ack LED zijn verplaatst van linksboven naar linksonder (als je de tekst op de printplaat leesbaar voor je houdt), dus net naast de micro-USB spanningsaansluiting. Heb je een Pi 2 behuizing met een uitsparing waar je deze LED’s ziet, dan zijn de LED‘s bij de Pi 3 in die behuizing onzichtbaar. Dat hoeft verder geen probleem te zijn. Op de plek waar op de RPi 2 de LED’s zitten, zie je nu een kleine antenne. Deze wordt gebruikt door de BMC43438 radio chip, die je aan de onderzijde net boven de microSD-poort ziet zitten.

 MicroSD-aanpassing

Minder handig is dat het microSD-sleufje niet langer een kliksysteem met een veer heeft. Je schuift het microSD-kaartje er nu gewoon in en trekt het er ook zo weer uit. Dit lijkt wat meer storingsgevoelig en op de diverse forums komen de klachten al binnen.

 WiFi/Bluetooth

Dat brengt ons meteen bij de specificaties. De radio chip aan de onderkant zorgt voor maximaal 150MB WiFi (802.11n) en voor Bluetooth 4.1 LE (Low Energy). Het is dus niet meer nodig om een aparte USB-adapter voor deze communicatiemogelijkheden aan te schaffen. In onze testen lijkt de WiFi weliswaar voldoende krachtig, ondanks de mini-antenne. De WiFi-netwerkverbinding valt echter wel af en toe weg, terwijl een USB-WiFi-adapter op de Pi 3 gewoon verbinding houdt. Heb je een metalen behuizing voor je Pi, dan zal de WiFi-kwaliteit een stuk minder zijn.

 FM-receiver

Die chip bevat tevens een FM Receiver, dus je zou er analoge radio mee kunnen ontvangen. Op dit moment is dit een ongebruikte en niet gedocumenteerde functie, maar hackers hebben het schijnbaar al experimenteel aan de praat.

 1GB RAM

Aan de onderzijde vind je naast de communicatiechip ook nog steeds de 1GB geheugenchip. Sommigen hadden echter gehoopt op meer geheugen…

 Nieuwe SoC

De System-on-Chip aan de bovenzijde van de printplaat is opgewaardeerd van de BCM2836 van Broadcom (in de Pi 2 en Pi Zero) naar de nieuwe – speciaal voor de Raspberry ontwikkelde – BCM2837. In deze SoC zit dezelfde Videocore IV als in de Pi 2, maar opgevoerd van 250MHz naar 400Mhz. De 3D graphics processor is opgevoerd van 250MHz naar 300MHz. Ook in de SoC geïntegreerd is de quad-core ARM-v8 Cortex A53-processor. Die draait met 1.2Ghz iets sneller dan het vorige model Raspberry; overklokken is (nog) niet mogelijk. Deze ARMv8 heeft een 64-bit architectuur. De SoC is vooral de reden dat de Pi 3 een stuk sneller is dan de Pi 2. Booten gaat iets sneller en veel applicaties starten merkbaar een stuk sneller. LibreOffice Writer gaat bijvoorbeeld van een seconde of 13 naar rond de 8 seconden. Globaal is de Pi 3 volgens de Foundation 50% sneller.

 32-bit Raspbian

De laatste versie van Raspbian is voorzien van drivers en apps voor WiFi en Bluetooth. Verder is er niets aan veranderd. Dat wil zeggen dat het een 32-bit besturingssysteem is, dat draait op een 64-bit processor. De ARMv8 wordt eigenlijk gewoon gebruikt als een snellere 32-bit processor. Het voordeel is dat je slechts één Raspbian-image nodig hebt. Het verschil tussen de ARMv6 in de Raspberry 1-serie en de ARMv7 in de RPi 2 Model B en Zero is opgelost, doordat het systeem zelf de juiste kernel van het SD-kaartje laadt (kernel.img of kernel7.img). Userland is identiek.

De Pi 3 draait dus eigenlijk een OS, dat is gemaakt voor de ARMv6 met een kernel voor de ARMv7. Het is echter helemaal niet uitgesloten dat er ooit een 64-bit Raspbian komt, maar het creëert twee werelden: een 64-bit Raspbian met nieuwe kernel, nieuw gecompileerde libraries en applicaties én de bestaande 32-bit wereld, zoals we die nu kennen.

 Geen Gigabit

De SMSC LAN9514 chip is een USB-to-Ethernet-controller en een 4-poort USB-hub. Dat wil zeggen dat het dataverkeer over de USB-poorten en de netwerkaansluiting gedeeld moet worden. Op de forums zijn gebruikers, die vragen om Gigabit ethernet, maar met deze chip is dat niet te realiseren. Bovendien is het maar de vraag of er door het delen van ethernet/USB het wel Gigabit-snelheden bereikt kunnen worden.

 USB-power

Hoewel de LAN9514-chip dezelfde is als in de Pi 2, is voor de Pi 3 de stroom, die de USB-poorten maximaal kunnen trekken, vergroot. Hierdoor kan je systeem maximaal boven de 2A uitkomen. Heb je vier hongerige USB-devices, dan wordt het aangeraden om een voeding te zoeken van 2.5A, in plaats van de 2A die bij het vorige model werd geadviseerd. Je hoeft dus niet meteen een nieuwe voeding aan te schaffen, tenzij je de vier USB-poorten zwaar belast en geen powered hub gebruikt. In dat geval kan het slim zijn om een andere power supply te kopen.

 USB-boot

Er is in een interview met Eben sprake van USB-mass storage support en er staan berichten op Twitter, die aangeven dat je van een USB-drive kunt booten zonder dat er een microSD-kaartje in het systeem zit. Het is ons nog niet gelukt, aangezien de software er nog niet klaar voor is. Wel een merkbaar verschil is dat veel 500GB en 1TB USB-drives, die je op de Pi 3 aansluit, het gewoon doen. Bij de Pi 2 is dit bijna nooit het geval, omdat de USB-poort te weinig vermogen levert. Dus heb je nu alleen een powered USB-hub om er een USB-drive mee aan te sluiten op de Pi 2, dan heb je deze wellicht voor deze toepassing niet meer nodig in combinatie met de Pi 3.

 PXE-boot

Ook wordt er gesproken van PXE Boot-support. Je Raspberry Pi zou in staat zijn om te booten van een netwerkserver zónder microSD-kaart. Ook dit is nog niet verder gedocumenteerd en de software is er nog niet klaar voor.

 Tot slot

Eigenlijk is het simpel: voor even veel geld, krijg je meer Raspberry Pi. Heb je een Pi 2 met een USB-WiFi-adapter, dan hoef je waarschijnlijk geen nieuwe Pi te kopen. De Pi 3 is een logische evolutie, die vanaf nu de nieuwe Pi-norm is. Er komt dit jaar ook nog een instapmodel Raspberry Pi 3 Model A op de markt.  

Ook ludiek is dat de Foundation tijdens de launch van de RPi 3 de load-balanced webserverfarm in het datacenter heeft voorzien van een RPi 3. Er zijn dus bezoekers, die zonder het te weten, gebruik maakten van een RPi 3. 5% van de webverzoeken is via de Raspberry Pi 3 verlopen. https://www.raspberrypi.org/blog/#serving-raspberry-pi-3-launch-raspberry-pi-3