Titel: Linux at the office . Applicaties voor kids

Linux gebruik je meestal om een krachtig werkstation te realiseren of om een stabiele, veilige server te bouwen. De  veelzijdigheid van Linux opent ook heel andere mogelijkheden. Hieronder bespreken we drie open source applicaties die helpen de computervaardigheid op te bouwen en waarmee kinderen vanaf twee jaar spelenderwijs veel kunnen leren.

 1.Gamine

Gamine is een applicatie voor de allerkleinsten en is bedoeld om kinderen vanaf twee jaar te leren werken met de muis. Gamine werkt super simpel. Bij het opstarten opent Gamine een fullscreen window met een witte achtergrond. Wanneer je de muis beweegt, dan wordt het spoor van de weg die de muis heeft afgelegd als een gekleurde lijn getoond. Wanneer je met de muis klikt, dan wordt op de betreffende plek op het scherm een willekeurig vormpje getoond, bijvoorbeeld een vierkantje, een ruitje of een achtpuntige ster. De vormpjes krijgen daarbij een willekeurige kleur.

Met de spatiebalk wordt het scherm gewist en begin je opnieuw. Je sluit het programma af via de escape-toets. Meer kan het programma niet, maar dat is juist voor de kleinsten een groot voordeel. 

Gamine is geschreven in C en wordt verspreid onder een zeer vrije open source licentie, waarbij enkele van de meegeleverde geluidjes onder de GPL-2 zijn vrijgegeven. Gamine is op de meeste Linux-distributies eenvoudig via de package manager te installeren.

2. Tux Paint

Tux Paint is een tekenprogramma dat een beetje anders is. Het is ontworpen, zodat het geschikt is voor kinderen vanaf drie jaar. De gebruikersinterface is eenvoudig en is voor kinderen visueel aantrekkelijk gemaakt door bijvoorbeeld het gebruik van vrolijke kleuren en leuke geluidjes. De gebruiker hoeft niets te weten van het onderliggende besturingssysteem. Tux Paint is geschreven in C en wordt verspreid onder de GNU GPL licentie. Tux Paint wordt meegeleverd bij Debian Jr en Edubuntu en op de meeste Linux-distributies is het eenvoudig via de package manager te installeren. Er is ook een Windows versie beschikbaar.

Het Tux Paint window toont links en rechts een kolom met opties en onderin een balk met beschikbare kleuren. De linkerkolom bevat het hoofdmenu. Hier kies je voor het openen of opslaan van bestanden en kies je de bewerking die je wilt gaan doen. Zo kun je kiezen uit verschillende kwasten en hiermee teken je punten en lijnen in verschillende diktes in de kleur die je via de onderste balk gekozen hebt. Via de optie ‘Lijnen’ kun je snel rechte lijnen tekenen, door een begin- en eindpunt aan te geven. Deze lijnen worden in de dikte en vorm van de gekozen kwast weergegeven. Naast lijnen kun je ook voor vormen kiezen, zoals bijvoorbeeld een rechthoek, driehoek, cirkel, ellips of een vijfhoek, naar keuze wel of niet uitgevuld in de gekozen kleur.

De keuze ‘Tovenarij’ geeft je allerlei effecten, zoals druipende verf, een krijttekening, een kleurverschuiving of bijvoorbeeld een baksteeneffect.

Via de keuze ‘Stempel’ krijg je eindeloos veel tekeningetjes waar je uit kunt kiezen, zoals een kikker, een eend, een hoedje, een appel of natuurlijk Tux. Deze zet je met één klik op de muis in je eigen afbeelding. Hiermee krijg je al snel een aardig resultaat, ook als je geen enkel tekentalent bent. Je kunt eenvoudig aangeven hoe groot je de tekening in je eigen afbeelding wilt hebben en soms kun je ze ook horizontaal of verticaal gespiegeld laten neerzetten. Deze laatste optie is echter bij sommige stempels niet beschikbaar.

Geluidseffecten

De verschillende handelingen in Tux Paint hebben hun eigen geluidseffecten, waardoor het voor kinderen nog leuker wordt om ermee te werken. Dit zal in de klas wellicht wat storend zijn, maar het kan ook andere kinderen stimuleren om met Tux Paint aan de gang te gaan.

Bestanden

Tux Paint werkt met het png-bestandsformaat. Wanneer je een afbeelding in Tux Paint opslaat, dan wordt niet om een bestandsnaam gevraagd. Alle afbeeldingen worden opgeslagen in de directory .tuxpaint, samen met een thumbnail. Wanneer je een afbeelding in Tux Paint wilt openen, dan wordt eveneens niet om een directory of bestandsnaam gevraagd. In plaats daarvan worden thumbnails van afbeeldingen uit de directory .tuxpaint getoond.

De gebruiker ziet alleen bestanden in de .tuxpaint directory, dus zelfs wanneer je geen aparte gebruiker voor je kind op je computer hebt aangemaakt, zal het via Tux Paint niet veel kwaad kunnen doen.

Instellingen

Tux Paint is zo gemaakt dat iedereen ermee overweg kan, ook wanneer je minder affiniteit met computers hebt. Als gebruiker kan en hoef je weinig zelf in te stellen. Zo werkt Tux Paint bijvoorbeeld met een vaste afbeeldingsgrootte. Deze is default 800×600. Wil je een andere afbeeldingsgrootte, dan moet je de configuratie aanpassen. Dit kan op twee manieren, namelijk via een grafische tool, Tux Paint Config, of door het wijzigen van instellingen in het configuratiebestand. Op ons Ubuntu-werkstation moesten wij Tux Paint Config apart installeren via apt-get install tuxpaint-config.

Tux Paint Config bevat meerdere tabblaadjes. Via Video/Sound kun je onder andere de standaard afbeeldingsgrootte aanpassen. In het tabblad Mouse/Keyboard kun je onder andere aangeven dat het programma geen onderscheid moet maken tussen de muisknoppen, dus dat de middelste- en rechtermuisknop hetzelfde effect hebben als de linker. Dit is een optie die voor kleine kinderen handig is, maar misschien ook voor mensen die niet goed geleerd hebben met computers om te gaan. Via het tabblad Symplification (“makkelijker maken”) kun je andere onderdelen van de gebruikersinterface uitschakelen, zoals bijvoorbeeld de optie om elementen te roteren of het gebruikmaken van stempels. Via dit tabblad kun je ook teksten in hoofdletters laten weergeven.

Tux Paint werkt met twee configuratiebestanden, een systeembreed configuratiebestand /etc/tuxpaint/tuxpaint.conf en een gebruikersspecifiek configuratiebestand ~/.tuxpaintrc. Deze kun je dus ook met de hand met je favoriete editor bewerken.

Uitbreidingen

Wie zelf handig en creatief is, kan Tux Paint ook nog wat verder uitbreiden. De kwasten en lijnen die je bij het tekenen kunt kiezen, zijn zelf ook PNG afbeeldingen en je kunt eenvoudig extra kwasten en lijnen maken en aan het programma toevoegen. Daarnaast kun je ook een eigen verzamelingen stempels toevoegen, naar keuze als PNG bestand of als SVG vector bestand. Deze laatste laten zich mooi schalen en spiegelen. Je kunt eigen geluidseffecten toevoegen aan deze uitbreidingen, hierbij heb je de keuze uit het WAV-formaat of het OGG-formaat.

Met behulp van jouw zelfgemaakte uitbreidingen kun je Tux Paint meer aanpassen aan de interesses van je kinderen of bijvoorbeeld herkenbare elementen van de school toevoegen.

Tux Paint heeft voor kinderen een aantrekkelijke en begrijpelijke gebruikersinterface. Met behulp van de opties Tovenarij en Stempels kunnen ze al snel resultaat boeken, wat motiveert om meer met het programma te willen doen, daarbij ook aangemoedigd door de ondersteunende geluidjes.

3. Tux Type

Tux Type is een programma om blind (met tien vingers) te leren typen. Het bestaat uit lessen waarmee je het toetsenbord met de goede vingers leert bedienen en uit een aantal spelletjes die bedoeld zijn om je toetsenbordvaardigheid te verbeteren.

De lessen beginnen op de middelste rij van links naar rechts, je begint met de ‘a’, dan de ‘s’ en daarna komen er meer letters bij. Tijdens de les verschijnt een afbeelding van het toetsenbord waarop je de letters van de betreffende les ziet en met daaronder het silhouet van een linker- en een rechterhand. Wanneer je een letter moet typen, laat een rood bolletje aan het einde van een van de vingers van deze silhouetten zien welke vinger je moet bedienen. Zo leer je in een aantal lessen de toetsen te vinden. Links in het scherm worden een aantal statistieken bij gehouden, zoals je accuratesse en je typesnelheid.

In het spelletje ‘Vallende vissen’ moet je een hongerige Tux voeden. Het scherm is opgebouwd op de manier, zoals we dat van de klassieke Space-Invaders kennen. Onderin staat Tux te wachten op het eten dat van boven komt. Van boven komt geen eten, maar er komen woorden die naar beneden zakken. Door zo’n woord foutloos te typen veranderen de letters in visjes waarmee Tux zich kan voeden. Een prima manier om spelenderwijs sneller en foutlozer te leren typen.

Het spel ‘Inslaande kometen’ toont een aantal steden die je moet beschermen tegen vallende kometen. De kometen komen in golven tegelijk naar beneden, elke komeet bevat een letter en wanneer je die typt dan schiet Tux met een soort laserstraal de betreffende komeet uit de lucht. Ook in dit spel word je typevaardigheid op de proef gesteld en leer je al spelenderwijs om sneller te typen.

Op ons Ubuntu systeem (14.04 TLS) was wel een probleem. Wanneer je Tux Type voor de eerste keer opstart, verschijnt in je home directory een nieuwe subdirectory ‘.tuxtype’. Wanneer je vervolgens in Tux Type bij de opties voor taal kiest voor Nederlands, dan vind je in de .tuxtype-directory een bestand settings.txt met als eerste regel “lang=nederlands”. Helaas raakt Tux Type hier een beetje van slag van, het kan hierna de lessen niet meer vinden. Dit konden wij oplossen door een symbolic link aan te maken. Zie hiervoor listing 1. Nadat je deze symbolische link gemaakt hebt, weet het programma weer de bestanden van de lessen te vinden.

Met Tux Type kun je prima met tien vingers leren typen. De eerste paar lessen, wanneer je nog maar weinig letters tegelijk oefent, zijn misschien een beetje saai. Maar naar mate je verder komt, ga je meer letters door elkaar oefenen waardoor de intensiteit toeneemt. Dan voelen de lessen vanzelf minder saai aan. Door de lessen met de spelletjes af te wisselen, kan je het voor kinderen leuk maken.

 Tux Type is geschreven in C en wordt verspreid onder de GPL verspreid. Net als de twee andere hier beschreven programma’s is Tux Type op de meeste Linux-distributies is het eenvoudig via de package manager te installeren.

Zelfdiscipline

Er zit geen docent naast je die controleert of je wel de goede vinger voor de goede toets gebruikt. Dat zul je dus zelf moeten doen. Verder laat het programma toe dat je de lessen in een willekeurige volgorde uitvoert en je kan lessen overslaan, terwijl dit niet de bedoeling is. Je moet de lessen echt in de goede volgorde uitvoeren en pas verder gaan met een volgende les wanneer je de huidige les goed onder de knie hebt. Het vraagt dus wel wat zelfdiscipline of anders een begeleider die goed oplet.

Met een applicatie, zoals Tux Type heb je het met tien vingers blind typen vlot geleerd. De tijd die je erin stopt, is een investering waar je de rest van je leven plezier van hebt. Zeker wanneer je regelmatig met een laptop of PC werkt, hou je vanzelf je vaardigheid op peil. Voor gebruikers en vooral beheerders van Linux en/of BSD-systemen is het zeker zinvol om met tien vingers te leren typen, dat maakt het werken op de commandline alleen maar prettiger. Het is dus niet alleen voor kinderen een aanrader!