Ubuntu bevat schoon na installatie al een aantal softwarepakketten waarmee je direct serieus werk kunt verrichten onder dit besturingssysteem. Er is echter nog veel meer moois onder de noemer “productief” te vinden. Linux Magazine zet een selectie daarvan voor je op een rijtje!

Ubuntu is al voorzien van één van de meest essentiële productieve softwaresuite in de vorm van LibreOffice. Bestaande uit een tekstverwerker, spreadsheet, presentatiepakket en meer, heb je alles voorhanden om zakelijk of voor studie aan de slag te gaan. De suite is grotendeels compatibel met Microsoft Office, doordat onder meer .doc en .docx worden ondersteund. Het “huiseigen” bestandsformaat is OpenDocument, dat door steeds meer bedrijven en overheidsinstellingen wordt gebruikt om bestanden duurzaam (toekomstzeker) te bewaren. Verder beschikt Ubuntu natuurlijk ook over andere essentiële tools, zoals Firefox (browser), Thunderbird (mail) en Agenda.

Onmisbaar startmenu

Er is echter nog veel meer moois, dat in de categorie productiviteit valt. Veel (nieuwe) gebruikers van Ubuntu hebben bijvoorbeeld moeite om hun weg te vinden in het besturingssysteem. Want wáár is een georganiseerd menu met geïnstalleerde software te vinden? Feitelijk moet je daarvoor op de zoekknop helemaal bovenaan in de knoppenbalk links klikken, gevolgd door een klik op de tweede knop onderin beeld. Dan nog is er geen categorisch geschikte lijst met software te zien, maar een ‘all-in-one’-overzicht. Om snel en trefzeker programma’s te vinden, is een soort van Startmenu (zoals bij Windows) en veel andere Linux-varianten niet onpraktisch. Om dat alsnog te realiseren, installeer je de app “ClassicMenu Indicator”. Klik op “Ubuntu Software” (knop met oranje map in de knoppenbalk) en zoek op “ClassicMenu Indicator”. Installeer dit en start het door op de nieuwe knop aan de knoppenbalk te klikken. Vanaf dat moment vind je een handig en onmisbaar startmenu rechtsboven in beeld (klik op het knopje met de drie horizontale streepjes). Overigens gebruik je voor alle andere software in dit artikel dezelfde zoek- en installatieprocedure via Ubuntu Software.

Inkscape

Ben je op zoek naar een vector-tekenpakket voor het maken van illustraties, logo’s en meer? Dan is er onder Linux (en dus ook Ubuntu) eigenlijk maar één programma: Inkscape. Natuurlijk zijn er meer vector-tekenpakket te vinden, maar dit is zonder meer de meest veelzijdige. Inkscape is bijvoorbeeld in te zetten als vervanger voor CorelDraw. Interessant is de ingebouwde “tracer” (Bitmap overtrekken), die je te zien krijgt, nadat je met de rechtermuisknop op een in Inkscape toegevoegd bitmapplaatje klikt. Daarmee wordt een bitmap, bestaande uit afzonderlijke beeldpunten, omgezet naar een vectorafbeelding. Voordeel daarvan is, dat deze ongestraft schaalbaar is, zodat opblazen naar formaat voetbalveld niet ten koste gaat van scherpte en detail. De tracer werkt vooral goed bij lijntekeningen (denk aan cartoons, logo’s en technische tekeningen). Foto’s leveren vooral kunstzinnige resultaten op.

LibreOffice Base

Standaard is de LibreOffice niet voorzien van de databasecomponent Base. Of je nu een eenvoudige adressendatabase, de complete clubgegevens of een magazijndatabase wilt opzetten, met Base kan het allemaal. Voor iedereen, die iets te organiseren en te beheren heeft, is de klassieke database nog altijd onmisbaar.

Rekenmachines

Hoewel Ubuntu over een eenvoudige rekenmachine beschikt, is deze niet geschikt voor meer geavanceerde wetenschappelijke berekeningen. Daarvoor moet je uitwijken naar een alternatief, bijvoorbeeld SpeedCrunch. Via het menu (beweeg je muis helemaal naar boven, zie ook kader Menubalktip) “Beeld en Wiskundeboek” krijg je snel toegang tot een lange rij aan functies, veel meer dan er aan knoppen beschikbaar is. Ook zijn via “Beeld” diverse andere zaken, zoals “Constanten”, “Functies” en “Variabelen” in- en uit te schakelen.  

Met Qalculate kan dit ook allemaal, alleen biedt deze software meer mogelijkheden, zoals werken met breuken, valuta- en eenhedenconversie. Om bijvoorbeeld 5 kilometer naar mijlen te converteren, tik je “5 kilometer naar mijl” gevolgd door een druk op Enter. Ook symbolische berekeningen worden ondersteund, type bijvoorbeeld (x+y)^2 en je ziet na een druk op Enter als antwoord x² + 2xy + y². Ideaal voor op school dus. Op http://qalculate.sourceforge.net/features.html vind je meer rekenvoorbeelden. Bedenk daarbij dat Qalculate in een Nederlandse Ubuntu over Nederlandse eenheden beschikt, dus bijvoorbeeld geen mile maar mijl. Tot slot is er nog Galculator, een eveneens wetenschappelijke rekenmachine met voor de liefhebbers via de menubalk, Calculator, Notation modes en Reverse Polish inschakelbare RPN-optie.

Darktable en Raw Therapee

Voor meer serieuze fotografen, die gebruik maken van het RAW-cameraformaat, is een goede “digitale donkere kamer” onmisbaar. Dit is immers meer specialistisch dan een fotobewerkingsprogramma. Voor Windows en Mac kennen we Adobe’s Lightroom of Corel Aftershot, voor Ubuntu zijn er Darktable en RawTherapee. Het laatstgenoemde pakket beschikt over de prettigste gebruikersinterface. Ook lijkt RawTherapee iets responsiever en stabieler. Schroom echter niet om beide programma’s eens rustig uit te proberen en vervolgens te kiezen welke het beste bij jou past.

GIMP

Toegegeven, dit is een wat afgezaagde optie, maar GIMP is simpelweg dé fotobewerker voor Linux. Het draait al jaren mee en kan inmiddels als volwassen beschouwd worden. Laat je vooral niet afschrikken door de standaard multivenster-modus, waarin GIMP traditiegetrouw draait. Wil je alles in één behapbaar venster, klik dan in het menu “Vensters” op “Modus Enkel Venster” en je krijgt de beschikking over een standaardvenster met alle programma-onderdelen netjes bij elkaar. Dat oogt en werkt wel zo prettig.

Synaptic

De standaard softwarewinkel van Ubuntu bevat een aardige verzameling software, maar bij lange na niet alles wat er voor dit besturingssysteem beschikbaar is. Om toegang tot nog veel meer software te krijgen, is installatie van Synaptic eigenlijk een must. Met deze softwarebeheerder krijg je toegang tot een enorme hoeveelheid onder Ubuntu draaiende software, netjes onderverdeeld in categorieën. Verschil met de standaard Ubuntu-winkel is verder dat je in Synaptic niet alléén open source producten aantreft, maar ook programma’s, die onder andere gebruikslicenties vallen. Je vindt Synaptic op https://apps.ubuntu.com/cat/applications/synaptic/. Na installatie van Synaptic vind je het programma terug via de zoekknop helemaal bovenaan de knoppenbalk links in beeld. Zoek op “Synaptic” en start het programma. Of gebruik natuurlijk de eerder voorgestelde “ClassicMenu Indicator” (onder “All Applications” -> “Synaptic pakketbeheer”). Bij elke start van de tool moet je overigens je Ubuntu wachtwoord invoeren.

Werking Synaptic

De werking van Synaptic is eenvoudig. In de kolom links tref je diverse softwarecategorieën aan. Als voorbeeld installeren we Electric, een ontwerptool voor elektronische schakelingen. Klik op “Elektronica (universe)”. Universe geeft aan dat het door de “community” ontworpen software is, die weliswaar niet officieel door Ubuntu wordt ondersteund, maar veelal prima draait. Multiverse betekent commerciële of niet-open source software en een categorie zonder toevoeging tussen haakjes bevat Ubuntu-ondersteunde software (grotendeels gelijk aan de softwarewinkel van Ubuntu zelf). Vervolgens klik je op het selectievakje voor electric en daarna in het geopende contextmenu op “Markeren voor installatie”. In een nieuw venster zie je dat ook meteen alle benodigde eventuele extra (systeem)onderdelen in pakketvorm worden meegenomen. Klik hier op “Markeren”. Klik tot slot op “Toepassen” in de knoppenbalk en de software en alle benodigde onderdelen worden na een klik op “Apply” gedownload en geïnstalleerd. Je vindt het programma vervolgens terug in bijvoorbeeld “ClassicMenu Indicator” onder “All Applications”.

Eagle

Synaptic is weliswaar open source, maar voor de gemiddelde elektronica-hobbyist (tegenwoordig heet zo iemand een maker) misschien net een brug te ver. Onder “Elektronica (multiverse)” vind je echter een goede bekende (voor elektronici) met de naam Eagle. Dit ontwerppakket is een voorbeeld van niet-open source software, die ook niet in de categorie freeware valt. Wél mag je het kosteloos voor thuis- en niet commercieel gebruik inzetten. Zonder meer de moeite waard om eens te proberen.

LMMS, muziek maestro!

Ben je begaafd in het maken van je eigen muziek of heb je aspiraties in die richting? Kijk dan eens naar de tracker/sequenzer LMMS. Je vindt LMMS in de categorie “Multimedia (universe)”, maar zoeken op “lmms” via de zoekfunctie is natuurlijk ook een optie. Deze software werkt op de bekende manier, waarbij sampleblokken in de gewenste volgorde worden gezet, ietwat vergelijkbaar met het aloude orgeldraaiboek. Filters, effecten en nog veel meer zorgen voor een hoge mate van flexibiliteit. Zonder meer een must-have voor iedere musicus, die met Ubuntu werkt. Op https://lmms.io/lsp/ vind je een flinke verzameling voorbeeldsongs, die je zo kunt openen in LMMS. Bedenk dat sommige songbestanden specifieke plugins vereisen. Mocht je die (nog) niet geïnstalleerd hebben, dan werkt zo’n track niet (goed). Kwestie van een andere proberen.

AbiWord

Niet iedereen zit te wachten op een gigantisch kantoorpakket met allerlei onderdelen, die nooit gebruikt worden. Als puur tekstverwerken (inclusief spellingscontrole en uitgebreide opmaakmogelijkheden) de enige behoefte is die je hebt, installeer dan vooral AbiWord. Pak in Synaptic dan ook meteen “abiword-plugin-grammar” mee, dan krijg je tevens de beschikking over grammaticacontrole. Openen en opslaan van MS-Word .doc en .docx-bestanden is geen probleem, hoewel je bij een alternatieve tekstverwerker altijd wat risico loopt qua opmaak of ontbrekende functionaliteit, in bijvoorbeeld een macro. Verder is AbiWord als open source-pakket als vanzelfsprekend in staat om met .odt (OpenDocument-bestanden) te werken. De tekstverwerker bevat verrassend veel gereedschappen om professioneel ogende brieven, documenten, rapporten, verslagen en meer mee te maken. Ook ideaal voor de studie en voor iedereen, die zoals gezegd, gewoon genoeg heeft aan een pure tekstverwerker.

Calibre

Voor boekenwurmen is Calibre een onmisbare tool. Niet alleen is het mogelijk om met dit programma e-boeken te lezen, maar het beheer van je complete digitale bibliotheek is ook een optie. Of beter: eigenlijk is dat laatste de hoofdtaak van Calibre en is de reader bedoeld om de software compleet te maken. Zeker als je veel e-books op je harde schijf of NAS hebt rondzwerven, is het makkelijk om het overzicht te verliezen. Met Calibre hoef je daar in ieder geval niet bang voor te zijn. Calibre is ook een veelzijdig stuk gereedschap voor het converteren van en naar diverse e-book-bestandsformaten. Ook leuk is de mogelijkheid om volautomatisch nieuwsberichten van diverse websites of RSS-feeds te laten verzamelen en in e-book-vorm om te zetten. Zo’n eigen elektronische krant kun je vervolgens – net als elk ander e-book uit de bibliotheek – synchroniseren met je e-reader. Zo heb je ’s morgens of ’s avonds altijd een vers nieuwsoverzicht bij de hand zonder dat er een internetverbinding noodzakelijk is. Praktisch voor in de trein bijvoorbeeld. Verder kan Calibre als een contentserver fungeren, waardoor je ook online bij je eigen boekenverzameling kunt komen. Tot slot behoort ook het bewerken van veel e-book-formaten tot de mogelijkheden. Calibre vind je in de gewone ‘softwarewinkel’ van Ubuntu. De app is uiteraard gratis.

Chatten en (video)babbelen

Sinds Skype in handen is van Microsoft ligt de ontwikkeling voor Linux helemaal stil. De vraag is zelfs of er ooit nog een nieuwe versie van de populaire messenger komt. Overigens is er op www.skype.com/nl/download-skype/skype-for-linux/ nog wel een oude Skypeversie voor Linux te vinden. Probeer bijvoorbeeld de versie voor Ubuntu 12 eens uit. Of deze versie vlekkeloos zal (blijven) draaien onder de nieuwste versie van Ubuntu durven we niet te voorspellen, maar het is in ieder geval iets. Zo behoort chatten en met een beetje geluk (video)bellen met collega’s of medestudenten, die Skype onder Windows of op hun smartphone draaien toch nog tot de mogelijkheden. Bij ons werkte het in ieder geval allemaal naar behoren, dus uitproberen kan sowieso geen kwaad. Een andere optie is om gebruik te maken van https://web.skype.com/. Via deze bèta-dienst kan Skype in de browser gebruikt worden en dat is natuurlijk een geheel besturingssysteem-onafhankelijke methode. Nadeel is dat je browser open moet blijven staan, maar je kunt in ieder geval communiceren.

Verder is er de mogelijkheid om uit te wijken naar een wel voor Ubuntu bijgehouden messenger, die gestaag in populariteit groeit: Telegram. Deze app vind je zelfs gewoon in de standaard softwarewinkel van Ubuntu. Nadeel is wel dat je voor gebruik een Ubuntu One-account aan moet maken. Er zijn verder nog andere alternatieve messengers, maar deze zijn vaak veel minder populair dan de grote namen op dit vlak.

Ubuntu Gnome

Hoewel Ubuntu – mede dankzij handige PR – bekend staat als dé gebruiksvriendelijke Linux-versie zijn de meningen toch wel wat verdeeld. Grootste weerstand roept bij flink wat mensen – vooral (ex) Windows-gebruikers – de gebruikersinterface Unity op. Bekende irritatiepunten zijn de vensterbeheerknoppen (vergroten, verkleinen, maximaliseren en afsluiten), die in Ubuntu in tegenstelling tot Windows links bovenaan het venster staan in plaats van rechtsboven. Ook de organisatie van geïnstalleerde software laat te wensen over. Wil je een wat meer traditionele gebruikersinterface met in ieder geval de “vensterknoppen” rechtsboven en je software (zij het nog altijd ongeorganiseerd) beter bereikbaar, overweeg dan Ubuntu Gnome eens. Dit is eveneens een officiële Ubuntu-variant en de versienummers van het gewone Ubuntu en de Gnome-smaak gaan gelijk op. Installeer “ClassicMenu Indicator” onder Gnome en je krijgt linksonder in beeld zelfs een traditioneel startmenu. Met name voor Windows-overstappers is Gnome plus ClassicMenu een verademing en een stuk beter voor je productiviteit. De beschikbare software voor beide Ubuntu-distributies is overigens hetzelfde, dus daar hoef je het alvast niet om te laten.

Menubalktip

In Ubuntu wordt standaard een universele menubalk bovenin beeld gebruikt. Het is een kwestie van smaak of je daarvan houdt of eraan kunt wennen. Wil je weer gewoon een menubalk in het programmavenster? Klik dan in de knoppenbalk links op “Systeeminstellingen” (tandwiel) en dan op “Uiterlijk”. Klik in het gelijknamige venster op de tab “Gedrag” en selecteer de optie In de menubalk van het venster.