Hack je e-reader

Het Noorse bedrijf reMarkable heeft met de reMarkable 2 een e-reader op de markt gebracht die het bedrijf zelf als een ‘paper tablet’ omschrijft. Het is uitstekende hardware, maar de software blijft wat beperkt. Gelukkig draait het toestel Linux en is er een enthousiaste community van hackers ontstaan om de reMarkable 2 naar je hand te zetten (Koen Vervloesem)

 

Wie veel elektronisch leest, komt al snel bij een e-reader uit. Ook wie graag elektronisch notities neemt of schetsen maakt, heeft baat bij een apparaat met e-paperscherm. De reMarkable 2 (https://remarkable.com) belooft om je boeken, geprinte documenten en notitieboekjes te vervangen, zonder het gevoel van papier te verliezen. De hardware is zowat het beste dat je op de markt kunt vinden. Maar er is een grote discrepantie tussen de aandacht die reMarkable aan zijn software heeft besteed vergeleken met de hardware. De software die op het apparaat draait is zeker kwalitatief, maar er ontbreken heel wat functies die je op een apparaat van deze prijsklasse zou verwachten. Dit is geen review van de reMarkable 2. Dit artikel bespreekt enerzijds hoe je je reMarkable 2 met je Linux-computer laat samenwerken, en anderzijds hoe je de functionaliteit van het toestel uitbreidt met extra software van de community. Want het toestel zelf draait ook Linux (al is het een propriëtair systeem), en reMarkable legt je niets in de weg: je hebt gewoon rootrechten en kunt er dus alles mee doen. Op https://remarkablewiki.com vind je allerlei tips om het toestel naar je hand te zetten.

 

De reMarkable 2 is een Linux-gebaseerde ‘paper tablet’. (bron: reMarkable)

Specificaties

Afmetingen: 187 mm x 246 mm x 4,7 mm

Gewicht: 403,5 g

Documentformaten: pdf en epub

Processor: 1,2 GHz dual-core ARM

RAM: 1 GB LPDDR3 SDRAM

Opslag: 8 GB interne opslag

Scherm: 10,3″ 1872×1404 (226 dpi) E Ink Carta multipoint capacitief aanraakscherm

Pen: 4096 niveaus van drukgevoeligheid

Wifi: 2,4 GHz / 5 GHz dual-band (802.11 a/b/g/n/ac)

USB: 1x USB-C (data en opladen)

Batterij: Li-Ion-batterij 3000 mAh

Besturingssysteem: Codex (Linux-gebaseerd)

 

In de cloud

Om het meeste uit de reMarkable 2 te halen, dien je een account aan te maken op https://my.remarkable.com. Je e-reader synchroniseert dan al je documenten en notities, zodat deze op elk apparaat beschikbaar zijn. Daarvoor gebruik je de software die bestaat voor Windows 10, macOS, Android en iOS. Er bestaat geen officiële Linux-client.

Er bestaat ook een plug-in voor Google Chrome, Read on reMarkable (https://chrome.google.com/webstore/detail/read-on-remarkable/bfhkfdnddlhfippjbflipboognpdpoeh). Daarmee stuur je webartikels met een klik naar je reMarkable om ze daar te lezen. En elk document of elke notitie kun je eenvoudig van je reMarkable 2 naar elk e-mailadres doorsturen via de cloud van reMarkable, optioneel zelfs met toepassing van handschriftherkenning.

Ingebouwde webserver

Ik heb zelf nooit de nood gevoeld om een van de clients te gebruiken. In de instellingen van de reMarkable 2 kun je immers de ingebouwde webserver inschakelen. Tik daarvoor op Menu / Settings / Storage. Als je de reMarkable 2 via de meegeleverde flexibele USB-c-kabel aansluit op je computer, verschijnt hier een schakelaar USB web interface. Zodra je die inschakelt, kun je in je webbrowser het adres http;//10.11.99.1 bezoeken. Je reMarkable 2 maakt op de USB-interface een ethernetverbinding aan met statisch IP-adres 10.11.99.1 en heeft daarop een webserver luisteren.

Verwacht niet te veel van de webinterface. Het enige wat je kunt doen is een bestand uit een venster van je bestandsbeheerder slepen naar deze pagina. Het bestand wordt dan via de netwerkverbinding over de USB-kabel naar je reMarkable 2 overgedragen. De webinterface geeft overigens de indruk dat je een map kunt kiezen waarin je een bestand kunt uploaden. Dat werkt niet: de bestanden komen altijd terecht in de hoofddirectory, My files.

Inloggen via ssh

Zoals gezegd is het besturingssysteem van de reMarkable 2 op Linux gebaseerd, en het bedrijf houdt je op geen enkele manier tegen om van de flexibiliteit van het systeem gebruik te maken. Zo vind je het root-wachtwoord in het menu Settings / Help / Copyrights and licenses, en daarmee kun je via ssh inloggen op het Linux-systeem als je de usb-c-kabel op je computer aansluit:

ssh root@10.11.99.1

Overigens luistert de SSH-server ook op de wifi-interface. Dus je kunt ook altijd inloggen zonder dat de USB-kabel is aangesloten. Het is aan te raden om via SSH-sleutels in te loggen. Je kunt de publieke sleutel van de account op je pc naar de reMarkable sturen met:

ssh-copy-id root@10.11.99.1

Daarna hoef je het willekeurige wachtwoord van je root-account op de reMarkable 2 niet meer in te voeren als je inlogt, maar alleen de wachtwoordzin van je SSH-sleutel. Let op: de SSH-server op de reMarkable 2 is Dropbear, en de huidige versie op het toestel ondersteunt geen ed25519-sleutels. Hou het voorlopig dus beter bij een rsa-sleutel.

Je kunt ook een alias aanmaken in je .ssh/config, zodat je eenvoudig kunt inloggen met SSH remarkable:

Host remarkable
    Hostname 10.11.99.1
    User root
    IdentityFile ~/.ssh/id_rsa

 

Die laatste regel voeg je toe als je normaal een ed25519-sleutel gebruikt en voor je reMarkable speciaal een rsa-sleutel hebt aangemaakt. Merk op: elke keer dat de firmware van reMarkable een upgrade krijgt, genereert die een nieuwe SSH host key. Je krijgt dan een waarschuwing tijdens het inloggen via SSH. Je dient de oude sleutel dan uit de lijst met vertrouwde sleutels te verwijderen en de nieuwe te aanvaarden.

De reMarkable 2 draait een Linux-distributie waarop je als root kunt inloggen.

 

Back-ups

Nu je toegang via SSH hebt, kun je ook aan de bestanden op het bestandssysteem. Zo maak je eenvoudig vanaf je pc een back-up van al je pdf’s, e-books en notities op de reMarkable 2 door de hele home-directory van de root-gebruiker via scp te kopiëren:

mkdir remarkable-backup
scp -r remarkable:~ remarkable-backup

 

Je zou ook een deel kunnen kopiëren. De pdf’s, e-books en notities vind je in ~/.local/share/remarkable/xochitl/, terwijl je het configuratiebestand van de reMarkable vindt in ~/.config/remarkable/xochitl.conf.

Sjablonen

ReMarkable zet zijn reMarkable 2 vooral in de markt als een digitaal notitie- en schetsblok. Daarin excelleert het apparaat. Je maakt een nieuw notitieboek aan, kiest een achtergrond uit de sjablonen, kiest het type tekenpunt (van balpen tot penseel) en begint te schrijven of te schetsen. De sjablonen waarop je schrijft of schetst zijn vrij divers, van eenvoudige rasters en lijnen tot muziekpartituren, honingraatpatronen (handig voor organische scheikunde), checklists, dag- en weekplanners, en dat zowel in portret- als landschapsmodus. Het is ook mogelijk om je eigen sjablonen toe te voegen, maar daar heeft reMarkable nog geen handige interface voor voorzien. Voorlopig is het dan ook behelpen met third-party programma’s of een duik in het onderliggende Linux-systeem.

 

Je vindt de sjablonen als png-bestanden in de directory /usr/share/remarkable/templates/. Je kunt dus eenvoudigweg je eigen sjablonen toevoegen door een bestand hiernaar te kopiëren. Een leuk voorbeeld zijn de reMarkable Engineering Templates (https://gitlab.com/asciiphil/remarkable-engineering/) toevoegt. Download de link Template Images in de nieuwste release en pak het zip-bestand uit. Kopieer daarna alle bestanden daarin, zowel de png- als svg-bestanden, naar je reMarkable 2:

scp remarkable-engineering-2.2/* remarkable:/usr/share/remarkable/templates/

 

Dan dien je nog in het bestand /usr/share/remarkable/templates/templates.json code te zetten die naar de nieuwe sjablonen wijst en ze in de juiste categorieën zet. De code vind je op de GitLab-pagina van de sjablonen. Doe dat vlak na de regel “templates”: [. De reMarkable 2 heeft als editors vim en nano. Herstart daarna xochitl, het hoofdproces dat voor de interface van de reMarkable zorgt:

systemctl restart xochitl

Je ziet het scherm even leeg worden, en na enkele seconden werkt je tablet weer. Vanaf nu kun je notities op basis van je nieuwe sjablonen aanmaken.

Je kunt je reMarkable met extra sjablonen uitbreiden.

 

Repository

Enkele enthousiastelingen uit de reMarkable-community houden een repository bij van opensourcesoftware die je op het toestel kunt installeren: Toltec (https://github.com/toltec-dev/toltec). Deze is gebaseerd op de pakketbeheerder opkg en de distributie Entware, die beide populair zijn op embedded systemen. Er is een eenvoudig bootstrap-script om zowel opkg, Entware als Toltec te installeren. Download daarvoor het script, controleer de vingerafdruk en voer het uit:

wget http://toltec-dev.org/bootstrap
echo "46f556b06f5624b48e974ae040b6213828eff6aa2cc78618a4d8961a27cdc8b3  bootstrap" | sha256sum -c && bash bootstrap

 

Bekijk op de GitHub-pagina van het project wat de correcte vingerafdruk is voor de huidige versie.

 

Pakketbeheerder

Vanaf nu kun je met de pakketbeheerder opkg pakketten installeren, verwijderen en updaten. Uit Entware kun je meer dan 2700 pakketten installeren, plus enkele tientallen specifiek voor de reMarkable en reMarkable 2 uit Toltec.

Enkele nuttige opdrachten volgen.

 

Installeer een pakket:

opkg install restream

Verwijder een pakket:

opkg remove restream

Update alle pakketten:

opkg update
opkg upgrade

Vraag de geïnstalleerde pakketten op:

opkg list-installed

Vraag de geïnstalleerde pakketten op waarvoor een update beschikbaar is:

opkg list-upgradable

Toltec is een repository met opensourcesoftware voor de reMarkable.

 

Deel het scherm van je reMarkable

Een van die interessante pakketten in Toltec is reStream (https://github.com/rien/reStream), waarmee je het scherm van je reMarkable deelt met je pc over SSH. Op je reMarkable installeer je het pakket eenvoudig:

opkg install restream

 

Op je Linux-pc installeer je de benodigdheden, bijvoorbeeld onder Ubuntu:

sudo apt install ffmpeg liblz4-tool

 

Daarna download je de recentste release van reStream en maak je die uitvoerbaar:

sudo wget https://github.com/rien/reStream/releases/latest/download/reStream.sh -O /usr/local/bin/reStream
sudo chmod +x /usr/local/bin/reStream

Het programma reStream werkt standaard niet als je je SSH-sleutel met een wachtwoordzin hebt beveiligd. In dat geval dien je een SSH-agent te starten en de SSH-sleutel toe te voegen:

ssh-agent
ssh-add

De SSH-agent vraagt je dan om de wachtwoordzin en houdt die in een cache bij. Sluit daarna de reMarkable via USB aan en voer reStream op je Linux-computer uit:

reStream

Je krijgt nu het beeld van je reMarkable op je scherm te zien, wat handig is als je schetsen of notities wilt delen terwijl je ze maakt. Je kunt zelfs het beeld van je reMarkable als een virtuele webcam in Linux aanbieden. Op die manier kun je eenvoudig je notities live delen in videogesprekken:

sudo apt install v4l2loopback-dkms v4l2loopback-utils
sudo modprobe v4l2loopback
reStream -w

 

Gebruik je reMarkable als een tweede scherm

Een ander interessant programma is vnsee (https://github.com/matteodelabre/vnsee). Dit is een vnc-client voor de reMarkable die je toelaat om het toestel als tweede scherm voor je pc in te zetten. Je installeert het als volgt:

opkg install rm2fb vnsee

 

Let op: tijdens de redactiesluiting was versie 0.4.0 met ondersteuning voor de reMarkable 2 nog niet in toltec opgenomen. Download het programma dan van de GitHub-pagina met releases. Daarna dien je op je pc nog wat te configureren. De nu volgende instructies gaan ervan uit dat je distributie Xorg gebruikt. Gebruik je Wayland, kijk dan op de GitHub-pagina van vnsee voor de instructies. Je hebt eerst een vnc-server nodig, zoals x11vnc:

sudo apt install x11vnc

 

In /etc/X11/xorg.conf.d/20-intel.conf voeg je een virtueel scherm toe:

Section "Device"
    Identifier "intelgpu0"
    Driver "intel"
    Option "VirtualHeads" "1"
EndSection

 

Meld af en weer aan. Als je nu de opdracht xrandr invoert, krijg je onderaan het volgende te zien:

VIRTUAL1 disconnected (normal left inverted right x axis y axis)

Creëer een compatibele displaymodus:

xrandr --newmode 1404x1872 0 1404 1404 1404 1404 1872 1872 1872 1872

 

Die verschijnt nu onder VIRTUAL1 als je weer xrandr uitvoert. Voeg de displaymodus nu toe aan de uitvoer:

xrandr –addmode VIRTUAL1 1404×1872

 

Bij VIRTUAL1 staat nu in de uitvoer van xrandr connected en de resolutie. In de beeldscherminstellingen van GNOME, KDE of je andere desktopomgeving kun je nu kiezen waar je het scherm van je reMarkable wilt plaatsen tegenover je primaire scherm. Start daarna de VNC-server op je computer. Met x11vnc gaat dat als volgt:

x11vnc -repeat -forever -nocursor -allow 10.11.99.1 -nopw -clip $(xrandr | perl -n -e'/VIRTUAL1.*?(\d+x\d+\+\d+\+\d+)/ && print $1')

 

Op je reMarkable stop je eerst de standaardinterface en start je dan vnsee:

systemctl stop xochitl
vnsee

Je kunt nu het scherm van je reMarkable als tweede scherm gebruiken. Door het e-paper is de weergave natuurlijk beperkt tot grijswaarden en is de verversingssnelheid beperkt tot ongeveer een keer per seconde. Vergeet niet nadat je klaar bent en vnsee afgesloten hebt de standaardinterface weer op te starten:

systemctl start xochitl

En verder

Er zijn nog talloze andere leuke projecten in ontwikkeling om de mogelijkheden van je reMarkable 2 uit te breiden. Vele daarvan zijn al via Toltec te installeren. Wel moet je opletten; veel van die software is voor de voorganger van de reMarkable 2 ontwikkeld. Kijk dus zeker na of ook de reMarkable 2 is ondersteund voordat je een project installeert. Zo kun je met remarkable_mouse (https://github.com/Evidlo/remarkable_mouse) je reMarkable als een graphics tablet voor een tekenprogramma zoals Krita gebruiken. En zelf heb ik met reMarkable Calendar Creator (https://github.com/koenvervloesem/remarkable-calendar-creator/) een script geschreven dat je iCalendar-agenda voor de huidige maand genereert en als suspend screen toont.

 

Een ander vermeldenswaardig project is rmfakecloud  (https://github.com/ddvk/rmfakecloud). Dit is een toepassing die je op je eigen server kunt draaien en die de API van de reMarkable-cloud nabootst. Zo kun je alle data op je reMarkable synchroniseren met deze server in plaats van die van reMarkable. Tot slot vind je op de al vermelde reMarkableWiki (https://remarkablewiki.com) heel wat tips en aanknopingspunten om zelf aan het ontwikkelen te slaan. Happy hacking!

Met de pogopinnen aan de zijkant kun je zelfs een voetpedaal aansluiten om bladmuziek om te draaien op de reMarkable. (bron: Christian Reinbacher).