Debian 11 “Bullseye” uitgebracht

Na 2 jaar, 1 maand en 9 dagen ontwikkeling presenteert het Debian-project  zijn nieuwe stabiele versie 11 (codenaam bullseye), die de komende 5 jaar zal worden ondersteund dankzij het gezamenlijke werk van het Debian beveiligingsteam en het Debian team voor langetermijnondersteuning.

Debian 11 bullseye wordt geleverd met verschillende desktoptoepassingen en -omgevingen. Het bevat nu onder andere de grafische werkomgevingen:

• Gnome 3.38,
• KDE Plasma 5.20,
• LXDE 11,
• LXQt 0.16,
• MATE 1.24,
• Xfce 4.16.

Deze release bevat meer dan 11.294 nieuwe pakketten voor een totaal aantal van 59.551 pakketten, samen met een aanzienlijke vermindering van meer dan 9.519 pakketten die als verouderd werden gemarkeerd en verwijderd. 42.821 pakketten werden bijgewerkt en 5.434 pakketten bleven ongewijzigd.

bullseye is onze eerste uitgave die een Linux kernel biedt met ondersteuning voor het exFAT bestandssysteem en deze standaard gebruikt om exFAT bestandssystemen aan te koppelen. Bijgevolg is het niet langer nodig om de implementatie te gebruiken van een bestandssysteem-in-gebruikersruimte welke via het pakket exfat-fuse wordt aangeboden. Gereedschappen om een exFAT bestandssysteem aan te maken en te controleren worden verschaft in het pakket exfatprogs.

De meeste moderne printers zijn in staat om stuurprogrammaloos te printen en te scannen, zonder dat er leveranciersspecifieke (vaak niet-vrije) stuurprogramma’s nodig zijn. bullseye introduceert een nieuw pakket, ipp-usb, dat gebruik maakt van het leveranciersneutrale protocol IPP-over-USB dat door veel moderne printers wordt ondersteund. Hierdoor kan een USB-apparaat worden behandeld als een netwerkapparaat. De officiële stuurprogrammaloze SANE-backend wordt geleverd door sane-escl in libsane1, dat gebruik maakt van het eSCL-protocol.

Systemd in bullseye activeert standaard de permanente journaalfunctionaliteit met een impliciete terugval naar vluchtige opslag. Dit stelt gebruikers die niet afhankelijk zijn van speciale functies, in staat om traditionele logboekachtergronddiensten te verwijderen en over te schakelen op het gebruik van enkel het systemd-journaal.

Het team Debian Med heeft deelgenomen aan de strijd tegen COVID-19 door software te verpakken voor het onderzoek van het virus op sequentieniveau en voor de bestrijding van de pandemie met de instrumenten die gebruikt worden in de epidemiologie; dit werk zal worden voortgezet met de nadruk op hulpmiddelen voor machinaal leren voor de beide domeinen. Het werk van het team met het team voor kwaliteitsverzekering en voor permanente integratie is van cruciaal belang voor het bereiken van consistente reproduceerbare resultaten, wat in de wetenschappen vereist wordt. De specifieke uitgave Debian Med heeft een reeks prestatiekritieke toepassingen die nu profiteren van SIMD Everywhere. Om pakketten te installeren die worden onderhouden door het Debian Med-team, installeert u de metapakketten met de naam med-*, die versie 3.6.x hebben.

Chinees, Japans, Koreaans en vele andere talen hebben nu een nieuwe Fcitx5-invoermethode, die de opvolger is van de populaire Fcitx4 in buster; deze nieuwe versie heeft een veel betere ondersteuning voor uitbreidingen voor Wayland (de standaard beeldschermbeheerder).

Debian 11 bullseye bevat talrijke bijgewerkte softwarepakketten (meer dan 72% van alle pakketten uit de vorige release), zoals:

• Apache 2.4.48
• BIND DNS Server 9.16
• Calligra 3.2
• Cryptsetup 2.3
• Emacs 27.1
• GIMP 2.10.22
• GNU Compiler Collection 10.2
• GnuPG 2.2.20
• Inkscape 1.0.2
• LibreOffice 7.0
• Linux kernel 5.10 serie
• MariaDB 10.5
• OpenSSH 8.4p1
• Perl 5.32
• PHP 7.4
• PostgreSQL 13
• Python 3, 3.9.1
• Rustc 1.48
• Samba 4.13
• Vim 8.2
• meer dan 59.000 andere gebruiksklare softwarepakketten, gebouwd uit meer dan 30.000 broncodepakketten.

Met deze brede selectie van pakketten en zijn traditionele brede architectuurondersteuning, blijft Debian opnieuw trouw aan zijn doel om het Universele Besturingssysteem te zijn. Het is geschikt voor veel verschillende gebruikssituaties: van desktopsystemen tot netbooks; van ontwikkelingsservers tot clustersystemen; en voor database-, web- en opslagservers. Tegelijkertijd zorgen extra inspanningen voor kwaliteitsgarantie, zoals automatische installatie- en opwaarderingstests voor alle pakketten uit het Debian-archief, ervoor dat bullseye voldoet aan de hoge verwachtingen die gebruikers hebben van een stabiele Debian-release.

Een totaal van negen architecturen wordt ondersteund: 64-bits PC / Intel EM64T / x86-64 (amd64), 32-bits PC / Intel IA-32 (i386), 64-bits little-endian Motorola/IBM PowerPC (ppc64el), 64-bits IBM S/390 (s390x), voor ARM, armel en armhf voor oudere en meer recente 32-bits hardware, plus arm64 voor de 64-bits AArch64-architectuur, en voor MIPS, mipsel (little-endian)-architecturen voor 32-bits hardware en mips64el-architectuur voor 64-bits little-endian hardware.

Wilt u het eens uitproberen?

Als u gewoon Debian 11 bullseye wilt uitproberen zonder het te installeren, kunt u een van de beschikbare live-images gebruiken die via het geheugen van uw computer het volledige besturingssysteem laden en uitvoeren in een alleen-lezen modus.

Deze live-images worden geleverd voor de amd64– en de i386-architectuur en zijn beschikbaar voor dvd’s, USB-sticks en netboot-opstellingen. De gebruiker kan kiezen uit verschillende grafische werkomgevingen om uit te proberen: GNOME, KDE Plasma, LXDE, LXQt, MATE, en Xfce. Debian Live bullseye heeft een standaard live-image, waardoor het ook mogelijk is om een basis Debian-systeem uit te proberen zonder een van de grafische gebruikersinterfaces.

Als u het besturingssysteem leuk vindt, heeft u de mogelijkheid om het vanaf het live-image op de harde schijf van uw computer te installeren. Het live-image bevat zowel het onafhankelijke Calamares-installatieprogramma als het standaard Debian-installatieprogramma. Meer informatie is te vinden in de notities bij de release en de secties van de website van Debian over live installatie-images.

Om Debian 11 bullseye rechtstreeks op de harde schijf van uw computer te installeren, kunt u kiezen uit verschillende installatiemedia zoals Blu-rayschijf, dvd, cd, USB-stick of via een netwerkverbinding. Verschillende grafische werkomgevingen — Cinnamon, GNOME, KDE Plasma Desktop en Applicaties, LXDE, LXQt, MATE en Xfce — kunnen via deze images worden geïnstalleerd. Daarnaast zijn er multi-architectuur-cd’s beschikbaar die installatie ondersteunen van een keuze aan architecturen vanaf een enkele schijf. Of u kunt altijd opstartbare USB-installatiemedia maken (zie de Installatiehandleiding voor meer details).

Er is hard gewerkt aan de ontwikkeling aan het Debian-installatieprogramma, wat heeft geleid tot verbeterde hardware-ondersteuning en andere nieuwe functies.

In sommige gevallen kan een succesvolle installatie nog steeds schermproblemen geven bij het herstarten in het geïnstalleerde systeem; voor die gevallen zijn er een paar tijdelijke oplossingen die kunnen helpen om toch in te loggen. Er is ook een op isenkram gebaseerde procedure waarmee gebruikers op een geautomatiseerde manier ontbrekende firmware op hun systeem kunnen opsporen en oplossen. Natuurlijk moet men de voor- en nadelen van het gebruik van dit gereedschap afwegen, aangezien het zeer waarschijnlijk is dat men niet-vrije pakketten zal moeten installeren.

Daarnaast zijn de niet-vrije installatie-images die firmwarepakketten bevatten verbeterd, zodat ze kunnen anticiperen op de behoefte aan firmware in het geïnstalleerde systeem (bijv. firmware voor grafische kaarten van AMD of Nvidia, of nieuwere generaties van audio hardware van Intel).

Voor cloud-gebruikers biedt Debian directe ondersteuning voor veel van de bekendste cloud-platforms. Officiële Debian-images zijn eenvoudig te selecteren via elke image-marktplaats. Debian publiceert ook vooraf gebouwde OpenStack-images voor de architecturen amd64 en arm64, klaar om te downloaden en te gebruiken in lokale cloudopstellingen.

Debian kan nu in 76 talen worden geïnstalleerd, en de meeste daarvan zijn beschikbaar in zowel een tekstgebaseerde als een grafische gebruikersinterface.

De installatie-images kunnen nu worden gedownload via bittorrent (de aanbevolen methode), jigdo en HTTP; zie Debian op cd’s voor verdere informatie. bullseye zal weldra ook beschikbaar zijn op fysieke dcd-, cd-, en blu-rayschijven bij talloze leveranciers.

Debian opwaarderen

Opwaarderingen naar Debian 11 vanaf de vorige release, Debian 10 (codenaam buster) worden voor de meeste configuraties automatisch afgehandeld door het pakketbeheerprogramma APT.

Voor bullseye heet de beveiligingssuite nu bullseye-security en gebruikers moeten hun sources-list-bestanden van APT dienovereenkomstig aanpassen bij het opwaarderen. Als uw APT-configuratie ook pinning of APT::Default-Release omvat, is het waarschijnlijk dat er ook aanpassingen nodig zullen zijn. Zie de sectie Gewijzigde indeling van het beveiligingsarchief uit de notities bij de release voor meer details.

Als u vanop afstand opwaardeert, let dan op de sectie Geen nieuwe SSH-verbindingen mogelijk tijdens de opwaardering.

Zoals altijd kunnen Debian-systemen moeiteloos worden opgewaardeerd, zonder enige gedwongen uitvaltijd, maar het wordt sterk aanbevolen om de notities bij de release te lezen evenals de installatiehandleiding voor mogelijke problemen, en voor gedetailleerde instructies over installeren en opwaarderen. De notities bij de release zullen in de weken na de release verder worden verbeterd en vertaald naar andere talen.