De roep om standaardisatie: Teveel distro’s?

Waarom zijn er zoveel Linux-distro’s, desktop managers en window managers? Waarom heeft niet elke distro dezelfde package manager en dezelfde hiërarchie in het bestandssysteem? Waarom zijn basiscommando’s niet op alle distro’s hetzelfde en waarom hebben dezelfde commando’s verschillende opties? Het wordt tijd voor standaardisatie en consolidatie van distro’s!

 De situatie van Linux nu lijkt veel op die van UNIX in de vorige eeuw. Eind jaren ‘80 en begin jaren ‘90 vochten clubs als Open Software Foundation (OSF) en UNIX International (UI) om de standaardisatie van UNIX. Later de COSE, X/Open, the Open Group en we hebben ook nog de IEEE met POSIX en de Single UNIX Specification. Er werd en wordt heel wat afgepolderd, met relatief weinig resultaat. Voor Linux is het nu voornamelijk de Linux Foundation die zich met standaarden bezig houdt.

 1.400 distro’s

Keuze is goed. Als er geen keuze is, ontstaat immers een onwenselijk monopolie. Maar als er teveel keuze is, wordt kiezen juist weer te moeilijk. In Nederland ervaren we dat aan de levende lijve met de zorgverzekeringen: er zijn dit jaar 1.400 zorgcombinaties. Linux zit al jaren in hetzelfde schuitje! De kernel mag dan nog redelijk onder controle worden gehouden, de distro zelf is een ander verhaal. Als we distro als een ‘distributie van een besturingssysteem’ beschouwen, zijn er inmiddels ook wel 1.400 te vinden. Dit is dan wel inclusief commerciële, closed source of gedeeltelijk open source distro’s, zoals UNIX-varianten van HP-UX, IBM AIX, Mac OS X, iOS maar ook Android, Chrome OS en (ongedefinieerde) embedded Linux- en BSD-versies in allerlei devices (routers, mediaboxen, netwerk appliances enzovoort).

 Open source distro’s

De bekende site distrowatch.com beperkt de distro’s tot open source en vrij beschikbare besturingssystemen. Je vindt hier de meeste Linux-distro’s (met een Linux kernel), maar ook BSD-distro’s (met een BSD-kernel) en enkele andere open source besturingssystemen met een eigen kernel, bijvoorbeeld enkele afgeleiden van SUN’s Solaris (zie verderop in dit magazine). Het is een komen en gaan van distro’s. Elke week ontstaan er volgens distrowatch wel 2-4 nieuwe distro’s! Daar staat tegenover dat er maandelijks ook veel distro’s omvallen en ophouden te bestaan. Het aantal onderhouden distro’s, de ene wat actiever dan de andere, bedraagt op dit moment zo’n 275 stuks, vele honderden worden inmiddels niet meer onderhouden. Het overzicht is niet helemaal compleet en ook niet altijd actueel, maar het geeft wel een goed beeld voor welke open source besturingssystemen interesse is.

Alweer een distro?

Waarom kiest iemand ervoor om een eigen distro samen te stellen? Daar zijn diverse redenen voor te bedenken. Soms is een nieuwe embedded Linux noodzakelijk om specifieke devices te laten functioneren, een standaard distro voldoet dan simpelweg niet. Soms is men ontevreden met een distro: de distro volgt de ontwikkelingen te snel of te traag, heeft security niet goed op orde, maakt een keuze waar een groep ontwikkelaars het niet mee eens is (denk aan desktopmanagers of systemd). Soms kan het sneller, mooier, beter, anders. Grote partijen, zoals Red Hat en SUSE, hebben geld, maken reclame en commerciële keuzes en strijken de open source community regelmatig tegen de haren in. Dan ontstaat weer een nieuwe distro: uit ongenoegen met deze genoemde commerciële activiteiten, licentievoorwaarden, trademarks, toegevoegde commerciële componenten, closed source apps en binary blobs.

Embedded distro’s

Apparaten en devices vereisen vaak een geoptimaliseerde Linux of BSD, voorzien van enerzijds speciale drivers en anderzijds speciale apps. Fabrikanten voegen er closed source componenten aan toe en de distro is veelal niet beschikbaar om te downloaden en zelf te installeren. Slechts de open source onderdelen worden – als de fabrikant zich netjes aan de voorwaarden houdt, en dat is niet altijd het geval – aangeboden, omdat het licentie technisch verplicht is. Voor embedded distro’s bestaan geen gestructureerde overzichten zoals distrowatch.com biedt.

CPU-afhankelijk

In tellingen van distro’s wordt niet meegenomen dat van distro’s meerdere versies bestaan voor andere processoren. Zo wordt bijvoorbeeld FreeBSD – beschikbaar voor ARM, PowerPC, Sparc, Intel en andere processoren – als één meegeteld. Er bestaan ook distro’s die alleen geschikt zijn voor één bepaalde architectuur. Zo is Raspbian alleen bedoeld voor de Raspberry Pi. Raspbian is een typisch voorbeeld van een OS dat speciaal is samengesteld voor één processortype en zelfs voor één systeem met deze processor.

Distro’s rollen

Veel distro’s zijn samengesteld voor specifieke rollen. Rollen van computers (firewall, NAS, mediacenter, webserver). Rollen van mensen (ouderen, kinderen, ontwikkelaars, beheerders, musici enzovoort). De eerste categorie is net zoals embedded distro’s te verantwoorden. Om zware servers als cluster te laten draaien, stel je heel andere eisen aan het OS dan aan een Linux-mediacenter aan je TV. Dat Linux wordt geoptimaliseerd voor een specifieke infrastructuur en voorzien wordt van (complexe) functies is dus begrijpelijk. De tweede categorie is twijfelachtig, zeker voor de desktop. Veel van die distro’s zijn immers een kwestie van mix-and-match: ze zijn opgebouwd door het kiezen van tools, beheertools, rollen (services/daemons), een greeter, desktop manager en window manager, gebruikers applicaties en configuratietools voor gebruikers.

Gemak

Het mag geen probleem zijn om van één generieke Linux-distro uit te gaan en vanaf hier met scripts, updates en verwijderen en toevoegen van componenten en apps de omgeving te creëren die de aparte distro ook biedt. Het is zelfs mogelijk dit in een mooie GUI te stoppen. Het lastige blijft dat dit foutgevoelig en complex is voor niet-techneuten en dat een installatie op deze wijze best veel tijd kost. Om van een generieke Ubuntu-distro bijvoorbeeld een kant-en-klaar geoptimaliseerd mediacenter te maken (dat aan te sluiten is op je TV en na inschakeling meteen de GUI van het mediacenter toont) is best een lastig proces. Dit verantwoordt OpenElec om een mediacenter te maken, of FreeNAS om een NAS-server te maken en SteamOS om te gamen. Maar het helpt allemaal niet om Linux populairder te maken bij de gemiddelde niet-techneut. De meeste consumenten willen gemak en out-of-the-box en kopen liever een kant-en-klaar Western Digital NAS-systeem of plug-and-play Google ChromeCast zonder te beseffen of te willen weten dat Linux erin zit (wat meestal het geval is).

Mint

Mint staat al jaren op de eerste plaats bij distrowatch.com. De website van Mint meldt zelfs trots dat Mint het derde meest gebruikte besturingssysteem op desktops/laptops is – na Windows en Mac OS X. Dat kan best waar zijn, hoewel het percentage Linux op de desktop nog steeds laag is. De enige manier om een Linux-distro populair te maken bij de massa is eenvoud, standaardisatie, een heldere boodschap, goede ondersteuning en een actuele website. De commerciëlen hebben een te breed portfolio en lijken meer heil te zien in de cloud en datacenters. Mint heeft een distro voor iedereen. Zo heb je de keuze uit de 32-bit en 64-bit versies van de populaire Linux Mint Cinnamon, maar ook uit Linux Mint MATE, Linux Mint KDE en Linux Mint Xfce. De versies hebben LTS tot 2019, wat zekerheid biedt voor ondersteuning. Naast deze Ubuntu Trusty-gebaseerde Mint-versies, kun je nog kiezen voor LMDE 2, een LTS rolling release gebaseerd op Debian Jessie. Wat is het nut nog van andere desktop-distro’s naast Mint?

Tot slot

Veel distro’s zijn uit nood geboren en hebben zeker bestaansrecht. Maar er zijn minstens evenveel distro’s die niks toevoegen, anders dan ‘just another distro’. Vooral op de desktop heerst enige chaos: teveel distro’s, teveel desktopmanagers, teveel afwijkende tools. Als Linux Mint nog populairder wordt en meer gebruikers krijgt, haken de minder populaire desktop-distro’s misschien af en ontstaat er een de facto standaard: Linux Mint. Mint biedt twee OEM-versies aan die fabrikanten op nieuwe PC’s kunnen installeren: Linux Mint Cinnamon (64-bit) OEM en Linux Mint MATE OEM (64-bit). Als Dell, HP, Lenevo en andere fabrikanten – naast Windows – gezamenlijk standaard Mint zouden kiezen op hun PC’s, sluit dat aan bij het out-of-the-box kopen wat iedereen wil en kan Linux ook op de desktop iets gaan betekenen!

 Maar wacht even, is dat niet precies wat Canonical met Ubuntu aan het doen is? Ubuntu wordt meegeleverd bij enkele PC’s van de bekende fabrikanten. Het volgende nummer van Linux Magazine gaat helemaal over Ubuntu: Ubuntu versus Mint, Lubuntu, Xubuntu, Edubuntu, Ubuntu Studio en meer.