28 feiten over Linux

Bijna drie decennia geleden stuurde Linus Torvalds de e-mail waarin hij Linux aankondigde, een gratis besturingssysteem dat “gewoon een hobby” en niet zo “groot en professioneel als GNU” was. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat Linux – in de periode van 28 jaar sinds zijn aankondiging – een enorme invloed op technologie heeft gehad. De meeste mensen zijn wel bekend met het geboorteverhaal van Linux, maar de volgende 28 feiten over Linux (de kernel en het grotere ecosysteem) ken je wellicht nog niet.

1 – Linux is geen standalone-product. Daarom zijn er Linux-distributies ontwikkeld voor het bundelen van gebruikerssoftware, het verbeteren van de gebruiksvriendelijkheid en het vereenvoudigen van de installatie. De eerste Linux-distributie was Softlanding Linux System (SLS), dat in 1992 voor het eerst werd uitgebracht. Er werd gebruik gemaakt van de .96p4 Linux kernel die je kon het kopen op 5.25 inch of 3.5 inch diskettes, of voor de echte high-tech-gebruiker, op CD-ROM. Als je een GUI wilde, had je minstens 8MB RAM nodig. 

2 – SLS bestond niet lang, maar het beïnvloedde Slackware Linux, dat voor het eerst in 1993 werd uitgebracht en waar vandaag de dag nog steeds aan wordt ontwikkeld. Slackware is de oudst overgebleven Linux-distributie en vierde afgelopen maand (op 17 juli) zijn 26e verjaardag. 

3 – Linux heeft de grootste install base van alle besturingssystemen. Het wordt door van alles gebruikt, van de Top 500 supercomputers tot Android-telefoons, Chomebooks, en apparaten zoals de Kindle eBook readers, slimme televisies, en zelfs de laptop gebruikt om dit artikel te schrijven.

4 – Toen Linus Linux aankondigde, kondigde hij niet echt Linux aan. Het had nog geen naam, hij noemde het alleen maar “een gratis besturingssysteem” en vertelde erbij dat het enigszins leek op Minix. Bijna kreeg Linux de naam “Freax”: een combinatie van “free”, “freak” en “x”. Dan hadden wij “Red Hat Enterprise Freax”, geheten. Gelukkig is dat niet doorgegaan.

5 – Toen het eenmaal een naam had, was er wat verwarring over de uitspraak. Linus zelf zorgde voor een geluidsbestand waarin Linux werd uitgesproken (fonetisch dus als “Leenuks”). 

6 – Sinds 1991 kreeg Linux meer gewicht en draagkracht. De eerste Linux-versie gebruikte, ongecomprimeerd, minder dan 1MB ruimte. De meest recente stabiele kernel (5.2.7 op het moment van schrijven) is gecomprimeerd ongeveer 103MB zwaar, en 946MB ongecomprimeerd. Daarbij moet wel gezegd worden dat het nu veel meer kan dan in 1991.

7 – Linux had aanvankelijk geen licentie onder de GNU General Public License (GPL). De eerste versie kende een verbod van her-distributie tegen vergoeding. De eerste versie onder de GPLv2 was versie 0.99 uit december 1992. Weet dat dit uitsluitend GPLv2 is.

8 – Als het om Linux gaat, valt er veel te kiezen. Heel veel. Volgens de site Distrowatch zijn er meer dan 850 Linux-distributies geregistreerd. Veel daarvan zijn in de loop der jaren echter aan de kant geschoven. Volgens de site zijn er momenteel 260 “actieve” Linux-distributies, waaronder natuurlijk Red Hat Enterprise Linux, Fedora Linux, CentOS en vele anderen. Als je de varianten van de belangrijkste distributies zou tellen, zoals de Fedora’s Spins, zouden die aantallen aanzienlijk stijgen. 

Op een gegeven moment was er zelfs een Linux-distributie met een Hannah Montana-thema. 

9 – Als je Linux al een tijdje gebruikt, herinner je je misschien nog het “Bogomips”-display zodra een systeem opstartte. Bogomips zijn een maat voor “het miljoenen aantal keren per seconde dat een processor absoluut niets kan doen”.

Klinkt vreemd, toch? Dat is het inderdaad, maar het is ook een nuttig gegeven. Linux had een tijdlus nodig die was afgestemd op de snelheid van de machine waarop het draait, dus werden Bogo,ips gemaakt. De meeteenheid is niet echt nuttig voor iets anders, dus de naam is een combinatie van de woorden ‘Miljoenen Instructies Per Seconde’ (MIPS) en ‘Bogus’. Tegenwoordig bevatten de meeste systemen grafische opstartschermen en worden de Bogomips niet meer weergegeven. 

Mocht je nieuwsgierig zijn: de Bogomips van het systeem zijn te vinden door `cat /proc/cpuinfo | grep bog’ te gebruiken. Elke core van de CPU heeft een Bogomips-nummer. 

10 – Wanneer u uw computer opstart, is Linux niet de eerste toepassing die start. Het is afhankelijk van een bootloader die vervolgens het stokje doorgeeft aan het besturingssysteem om stuurprogramma’s van apparaten te laden en de verdere bediening over te nemen. Het was bovendien niet altijd zo eenvoudig als het insteken van een USB-stick of CD-ROM om het systeem waar je Linux op wilde draaien op te starten.

Linux kende in de loop der jaren diverse bootloader, en er is een lange weg afgelegd in het opstarten van Linux-systemen. De eerbiedwaardige Loadlin bootloader, zou draaien vanuit MS-DOS en zou het draaiende systeem vervangen om Linux op te starten. De eerste versies van SLS Linux vereisten voor elke herstart een bootdiskette, of een poging om LILO met de hand te configureren.

Door de jaren heen hebben we LILO, BootX (voor Macs), yaboot (ook voor Macs), de SYSLINUX-familie van bootloaders (inclusief bootloaders voor het booten vanaf ISO images, of over het netwerk met behulp van het PXE protocol), en de GNU Grand Unified Bootloader (GRUB) versies 1 en 2, en een aantal andere gebruikt. 

11 – Vroeger had de Linux-kernel een versiebeheersysteem met even nummers voor de stabiele kernels, en oneven nummers voor de development kernels. Serie 2.2 was bijvoorbeeld een “stabiele” kernel serie tegen de onstabiele 2.3. Vanaf kernel 2.6 kwam hier verandering in en werd getracht om de nieuwe kernels sneller uit te brengen en te stoppen met lange ontwikkelcycli. 

Het duurde ongeveer drie jaar voordat de Linux-kernel 1.0 werd bereikt, en na iets meer dan twee jaar was 2.0 gerealiseerd. Het duurde 15 jaar voordat de kernel werd omgezet naar 3.0, en minder dan vijf jaar voordat een 4.0 kernel werd uitgebracht. De sprongen in versienummers zijn volgens Linus op dit moment niet erg belangrijk. 

12 – Linux was oorspronkelijk niet gebouwd voor portabiliteit. Linus richtte zich op de 386 en dat was het dan ook. De eerste “officiële” poort was naar DEC Alpha CPU’s in 1995. De Linux kernel draait nu op een groot aantal CPU’s, terwijl de ondersteuning voor de 386 in 2012 kwam te vervallen.

13 – Duizenden mensen leveren een bijdrage aan Linux. In 2016 maakte de Linux Foundation bekend dat er tussen 2005 en 2016 dat er maar liefst 13.594 contributors waren en telden ze meer dan 22 miljoen regels code in de kernel. 

14 – De meeste Linux-fans kennen de officiële mascotte van de kernel, Tux. Wat veel mensen niet weten is dat Tux een officiële pauze had, toen hij tijdens de 2.6.29 kernelcyclus vervangen werd door Tuz.

Tuz was een Tasmaanse Duivel, of Tux in een kostuum van een Tasmaanse Duivel. Hiermee wilde men het bewustzijn over de bedreigde status van het dier te verhogen. De gedaantewisseling viel samen met de Linux.conf.au conferentie in 2009. Deelnemers aan de conferentie ontvingen een pluche Tuz figuur en de traditionele Linux.conf.au liefdadigheidsveiling haalde ongeveer AU$40.000 op voor de campagne om de Tasmaanse Duivel te redden. (De afbeelding is van Andrew McGown en Josh Bush en in licentie gegeven door CC BY-SA.)

15 – Een van de eerste, zo niet de eerste, succesvolle worm die zich op Linux richtte, stak in januari 2001 de kop op. De Ramen Worm richtte zich op wu-ftpd, nfs-utils en lprng en diende als een waarschuwing dat naarmate Linux aan populariteit won, er meer pogingen zouden komen om wormen en virussen specifiek tegen Linux te creëren.

16 – Sinds 2007 maakt de New York Stock Exchange (NYSE) is in 2007 gebruik van Linux voor missiekritische systemen. 

17 – Zonder Linux zou er waarschijnlijk ook geen Git zijn. Linus Torvalds heeft Git gemaakt voor de ontwikkeling van de Linux-kernel, omdat hij niet gelukkig was met de bestaande versiebeheersystemen. Linux is dus niet alleen verantwoordelijk voor een enorm ecosysteem rond het besturingssysteem, het vormde ook de basis van wat momenteel het meest populaire sociale ontwikkelingsplatform ter wereld is. 

18 – Ooit sponsorde Apple een project om Linux te draaien op de Mach microkernel, bovenop de Power Macintosh-platforms. Het lijkt de eerste officiële stap van Apple te zijn geweest in de richting van open source, nog voordat Darwin in 1999 werd aangekondigd. 

De eerste release, bekend als MkLinux, werd door Apple en The Open Group Research Institute in Frankrijk ontwikkeld. Het werd aangekondigd op de World Wide Developer’s Conference (WWDC) in 1996, maar sloeg niet aan. In 1998 was het een door de gemeenschap geleide inspanning en het bleef een niche-inspanning in het grotere Linux-ecosysteem.

19 – Voordat Google bestond, was het vinden van dingen op het internet een grotere uitdaging. In 1998 stelden enkele ondernemende Linux-liefhebbers een “Linux-zoekmachine” samen om gebruikers te helpen bij het vinden van informatie over Linux-distributies, Linux-gebruikersgroepen en andere Linux-gerelateerde zaken. Helaas is de inhoud van de zoekmachine (of eigenlijk meer een directory) verloren gegaan in de nevelen van de tijd en de bitrot.

20 – Android bracht Linux naar de telefoons van miljoenen mensen, maar ze hadden niet de eerste telefoon met een Linux-kernel. Die eer gaat naar Motorola’s A760 toestel dat in 2003 werd geïntroduceerd met een videospeler, muziekspeler, instant messaging, en andere functies. 

21 – Het eerste commerciële Androidtoestel dat op de markt kwam was de HTC Dream in september 2008. Dat toestel werd geleverd met een fysiek toetsenbord, kleine trackball, en een scherm met een 320×480 resolutie. Smartphones zijn in de afgelopen 11 jaar sterk verbeterd, maar sommigen van ons missen nog steeds het fysieke toetsenbord. 

22 – De eerste publieke Red Hat release was beschikbaar op Halloween in 1994. Het was een beta (0.9) versie en werd geleverd met de 1.0.9 stabiele Linux kernel, of de 1.1.54 dev kernel voor avonturiers (en laten we eerlijk zijn, als je in 1994 Linux gebruikte, was je avontuurlijk!). 

23 – Linux heeft zich sinds het begin vaak vertakt. Het wordt gebruikt voor een duizelingwekkende hoeveelheid workloads, van het aansturen van consumentenapparaten zoals e-readers tot AI/ML-toepassingen op enorme clusters. Maar wist je dat er ook een Linux-orkest is? 

Het Linux Laptop Orchestra (L2Ork) is een kijk op een “laptop-orkest” van de Digital Interactive Sound & Intermedia Studio (DISISIS) van Virginia Tech. L2Ork wordt omschreven als een “hedendaags intermediair ensemble” dat “traditionele orkesten mengt met steeds toegankelijker wordende mens-computer interactietechnologieën om de expressieve kracht van gebaren, de gemeenschappelijke interactie, de discipline-agnostische omgeving en de multidimensionaliteit van kunst te onderzoeken”. 

Als je je daarbij geen voorstelling kan maken, kun je op YouTube een video over L2Ork bekijken en genieten van de rustgevende geluiden van Linux. 

24 – Als je niet van orkesten houdt, kun je met Linux ook een hele andere kant op. Een van de onverwachte toepassingen voor Linux in de afgelopen jaren is namelijk het melken van koeien. Het DeLaval “Voluntary Milking System” (VMS) laat koeien zelf beslissen wanneer ze gemolken willen worden en beheert het proces zonder menselijke tussenkomst. Dit alles wordt beheerd door een single-board computer (SBC) dat draait op Linux. 

25 – Het kunnen beschikken over lichte en betaalbare laptops is mede te danken aan Linux. De introductie van de Asus Eee PC is een aantoonbare factor geweest in het verlagen van de kosten en het introduceren van een focus op lichtere en meer draagbare machines. 

De Eee PC was licht en verkrijgbaar voor minder dan $300 USD. Het werd in 2007 geïntroduceerd als een “netbook”, en geleverd met een aangepaste Linux-distributie. Dit hield in dat er geen kosten voor het besturingssysteem aan verbonden waren. Het product werd uiteindelijk uit de markt gedrukt door tablets, smartphones en apparaten zoals de Chromebook. Maar het was een leuk experiment dat mede mogelijk werd gemaakt door Linux.

26 – Het installeren van Linux was niet altijd eenvoudig. Maar het is af en toe wel vermakelijk.  Toen de schijven traag waren en de installateurs veel vragen stelden, had het Caldera OpenLinux installatieprogramma een Tetris-achtig spel dat je kon spelen terwijl het naar je schijf gekopieerd werd. 

Helaas heeft Red Hat Enterprise Linux’s Anaconda installer geen Tetris of andere spellen. Eigenlijk maar goed ook, aangezien het installeren van Linux op moderne hardware over het algemeen veel sneller gaat dan vroeger toen er nog CD-ROM’s en trage harde schijven werden gebruikt.

27 – Linux wordt veel gebruikt in de filmproductie. Als je een film ziet met veel computeranimaties, is de kans groot dat de rendering op Linux is gedaan. Titanic, was de eerste grote film waar (publiekelijk) Linux voor gebruikt werd. Digital Domain gebruikte een netwerk van 200 Alpha-machines met Red Hat Linux om de renderingstijden te versnellen. 

28 – De Linux kernel wordt niet volgens een vast schema uitgebracht, dus als je zou moeten voorspellen wanneer de volgende kernel release zou zijn, hoe zou je dat dan doen? Met een kristallen bol! 

Gebaseerd op de “PHB Crystal Ball” website, is de gemiddelde ontwikkelingstijd voor de kernel 68 dagen, en 13 dagen voor de merge-window. Volgens de site zou de volgende kernel op zondag 19 september 2019 uit moeten komen.

Rooskleurige toekomst

De geschiedenis van Linux zit vol fascinerende feiten en verhalen, en dit was slechts een kleine selectie daarvan. Het beste moet zelfs nog komen. Want hoe interessant en indrukwekkend het verleden van Linux ook is geweest, de toekomst ziet er minstens zo fascinerend uit.